T. ABDİ’NİN SERGÜZEŞT-İ KALYOPİ VE SEYR-İ SERVİNAZ ROMANLARINDA DOĞA, KADIN VE ŞEHİR

Modernleşme süreci Osmanlı toplumuna askerî, tıbbî, mimarî, idarî, malî alanlarda bir dizi yenilikleri getirir. Sanayileşme de modernleşme sürecinde Batı’yı yakalamanın ve kalkınmanın önemli adımıdır. Bu sebeple 1840-1860 1860-1876 yılları arasında çeşitli fabrikalar, mektepler, sergiler açılır sanayileşme yolunda başarı kazanılmaya çalışılır. Ancak hevesle başlanan bu girişimler olumsuz sonuçlanır uğurda istenilen yakalanamaz. Çok geçmeden İmparatorluğu, Avrupa gibi sanayileşmiş devletlerin açık pazarı hâline gelir. Bundan sonra doğa; özlenen, hayal edilen ancak türlü geri dönülemeyen ütopya dönüşür. Edebiyat metinleri arada kalmışlık kayıtsız kalamaz doğa-şehir kıyaslamalarına yer veren metinler yazılır. metinlere verilecek tipik örneklerden ikisi ise T. Abdi’nin Sergüzeşt-i Kalyopi Seyr-i Servinaz romanlarıdır. romanlar 1290 (1873) tarihte yani henüz Osmanlı’da adımlarının oturmadığı zamanda yazılmış olmalarına rağmen şehirden bıkma, doğaya özlem duyma konularında dikkat çekici yorumlara sahiptir. Aynı Abdi kahramanları Servinaz’ı uzaklaştırırken iki kadının yollarını ütopik adalardan, yerlerden ormanlardan geçirir. sayede yazar eserlerine hem sergüzeşt havası katar dönemin popüler anlatıları “robinsonad”lardan da etkilendiğini gösterir. anlamda bahsedilen eser, ekotopya kavramının “henüz” ortada olmadığı dönemde “ekotopya”nın erken örnekleri sayılabilir. romanına başkarakter olarak kadınları seçmesi onları doğa ile bütünleştirmesi eserleri ekofeminist okumalara elverişli hâle makale, romanlarına odaklanacak şehirleşme, dönme/dönememe bağlamında değerlendirecektir.